Sự tiến triển của GĐPT Quảng Trị qua các thời kỳ

I. THỜI KỲ SƠ KHỞI (1938-1955):

Thời kỳ này GĐPT Quảng Trị thể hiện rõ nét qua hai giai đoạn:

1. Giai đoạn tiến thân (hay giai đoạn Đồng Ấu và Gia Đình Phật Hoá Phổ) từ 1938-1950.

          Đoàn Đồng Ấu Phật Tử (ĐĐÂ) đầu tiên của THPH Quảng Trị là: ĐĐÂ Thị xã Quảng Trị xuất hiện lần đầu vào năm 1938 dưới sự điều khiển của cư sĩ nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba (người làng Đạo Đầu).

Không lâu sau, sau khi thành lập Chi hội Phật học Đông Hà (1939) các cụ sáng lập Chi hội là Trương Đình Tường, Trần Quang Bút, Trần Quang Thái đã cho xây dựng ĐĐÂ do đạo hữu Nguyễn Hoà hướng dẫn.

          Cuộc tổng khởi nghĩa tháng 8 năm 1945 tiếp theo là toàn quốc kháng chiến (1946), cả hai ĐĐÂ phải ngừng sinh hoạt. Năm 1947, sau khi nhân dân các thị xã hồi cư, THPH có điều kiện hoạt động trở lại do cụ Nguyễn Tăng Mỹ làm hội trưởng, đồng thời hai ĐĐÂ được tái sinh hoạt. ĐĐÂ Quảng Trị do đạo hữu Ngô Ngọc Kiếm hướng dẫn và phát triển theo mô hình GĐPHP, gọi là GĐPHP Quảng Thiện, còn ĐĐÂ Đông Hà do đạo hữu Nguyễn Vỹ hướng dẫn và cũng phát triển thành GĐPHP Phước Huệ do anh Trần Quang Toản điều khiển. Như vậy 2 ĐĐÂ Quảng Trị và Đông Hà là tiền thân của GĐPT và hai GĐPHP Quảng Thiện và GĐPHP Phước Huệ là hai đơn vị mở đầu cho phong trào GĐPT Quảng Trị sau này.

Sau Quảng Thiện và Phước Huệ không lâu là GĐ Minh Châu (tức GĐPT Cam Lộ) do đạo hữu Tâm Khoa Lê Văn Đường làm Gia trưởng.

2. Giai đoạn chính thức định hình và thành lập Ban Hướng Dẫn đầu tiên.

           Do ảnh hưởng sau Đại hội GĐPHP toàn quốc lần đầu tiên vào tháng 4/1951 tại chùa Từ Đàm – Huế đã thống nhất đổi danh xưng GĐPHP thành GĐPT. Tại thị xã Quảng Trị, ngoài GĐPT Quảng Thiện khoảng giữa năm 1953 đã phát sinh thêm 5 đơn vị sinh hoạt tại các khuôn hội thuộc năm phường đó là: GĐPT Minh Đạo (tức GĐPT Đệ Nhất sau này), Chơn Lạc (tức GĐPT Đệ Nhị), Minh Thiện (tức GĐPT Đệ Tam), Tịnh Giác (tức GĐPT Đệ Tứ) và Phước Thiện (tức GĐPT Đệ Ngũ).

           Các đơn vị đã nhiều, đòi hỏi có sự liên kết, sinh hoạt giao lưu, thống nhất thể thức tổ chức, thống nhất chủ trương đường lối tu học, nên vào mùa thành đạo PL- 2497 (năm 1953), một Hội nghị Huynh trưởng các GĐPT Quảng Thiện, Phước Huệ, Hải Thiện, Minh Châu, Minh Đạo, Chơn Lạc, Minh Thiện, Tịnh Giác và Phước Thiện đã họp tại chùa THPH. Hội nghị đã thành tựu hai việc quan trọng:

          – Bầu Ban Hướng Dẫn để điều hành hoạt động chung của tất cả các GĐPT do anh Nguyễn Duy Phùng giữ chức Trưởng ban và sự giúp sức của một số ít anh chị khác như anh Trần Quang Toản, Tư Đồ Minh,, Nguyễn Văn Châu... (từ 1948-1950) sinh hoạt Đồng Ấu và GĐPHP đã lan đến Diên Sanh, phát sinh GĐPHP Hải Thiện (tức GĐPT Diên Bình ngày nay) là đơn vị đầu tiên của huyện Hải Lăng (1953) do anh Tư Đồ Minh thành lập và ở Cam Lộ có GĐPHP.

– Vạch một dự án hoạt động nhằm thúc đẩy việc tu học sinh hoạt và phát triển GĐPT, trong đó chú trọng đến việc huấn luyện đào tạo Huynh trưởng. Hội nghị này được xem là Hội nghị lần thứ nhất, đã ghi một dấu mốc lịch sử, chính thức khai sinh, mở ra buổi bình minh của GĐPT Quảng Trị.

Ngay sau khi thành lập BHD đã mở một trại huấn luyện Huynh trưởng (HLHT) Sơ cấp lấy tên là Lục Hòa (sau này gọi là Lộc Uyển khóa 1) do các anh trong ban tổng hội giảng huấn.

• Năm 1954 mở liền 2 trại Huấn luyện Đội Chúng trưởng tên Tứ Ân tại Quảng Trị có 52 em và tại Đông Hà có 30 em.
• Năm 1955 mở trại HLHT cấp I mang tên THIỆN THỆ (xem như trại A Dục 1) tại Diên Sanh có 60 trại sinh.
• Gửi 10 Huynh trưởng dự trại HLHT Kiều Trần Như tại Huế.
• Dự Đại hội Huynh trưởng toàn quốc lần thứ 2 tại Huế 1/1953
• Dự Đại hội III Huynh trưởng toàn quốc 8/1955 tại Đà Lạt

Với những hoạt động khá tích cực như vậy. GĐPT Quảng Trị nhanh chóng chuyển mình và phát triển mạnh mẽ vào những năm kế tiếp.

II. THỜI KỲ PHÁT TRIỂN(1956-1962)

Từ năm 1956 trở đi là thời kỳ phát triển của GĐPT Quảng Trị thống nhất đáng kể, ngày mỗi nhiều, số lượng Huynh trưởng và đoàn sinh.

Ngoại trừ huyện Vĩnh Linh ở bên kia bờ sông Bến Hải là ranh giới tạm thời giữa 2 miền Nam Bắc của đất nước, các huyện còn lại của Tỉnh Quảng Trị đều có GĐPT sinh hoạt. Hầu như thôn nào, xã nào từ thành thị đến nông thôn, từ miền biển đến miền núi đều có GĐPT, có lúc hơn 200 đơn vị với gần 15.000 đoàn sinh HTr sinh hoạt tươi vui, sôi nổi, trở thành một tổ chức giáo dục thanh thiếu nhi Phật giáo phổ biến và quen thân đối với cộng đồng, có ích lợi nhất định với đời sống tinh thần, văn hoá và an sinh của xã hội.

Hoạt động thời kỳ này có thể vắn tắt như sau :

• Năm 1956

 Hội nghị 2 Huynh Trưởng toàn Tỉnh có 69 đại biểu HTr của 12 GĐPT lại tín nhiệm anh Nguyễn Duy Phùng giữ chức vụ Trưởng ban.

           Năm này có thêm 30 GĐPT được thành lập, đưa tổng số GĐPT toàn tỉnh là 48 đơn vị. Do nhu cầu HTr cấp thiết, BHD đã tổ chức liền 3 trại HLHT Sơ cấp và 1 trại ĐCT:

– 1 trại tại Hà Mi vào tháng 3/1956 (tức LU 2)

– 1 trại tại Đông Hà vào tháng 6/1956 (tức LU 3)

– 1 trại tại đình Kim Thạch (tức LU 4)

– 1 trại ĐCT tại Diên Thọ

Năm này Tổng hội Phật giáo Trung Phần (tên gọi mới của Hội An Nam Phật Học) lần đầu tiên ban hành quyết định xếp cấp, GĐPT Quảng Trị có 4 anh chị được xếp cấp đầu tiên:

Cấp Tín:                Anh Trần Quang Toản

Anh Tư Đồ Minh

          Cấp Dự Tập:         Chị Trần Thị Kim Trâm

Anh Hoàng Thế Lợi

• Năm 1957

Hội nghị 3 (thu hẹp) vào tháng 10/1957 đã cử anh Phan Quang Minh vào chức Trưởng ban thay thế anh Nguyên Duy Phùng bị áp lực từ phía nhà đương quyền tỉnh buộc phải nghỉ sinh hoạt. Tuy nhiệm kỳ chỉ hơn 3 tháng, nhưng BHD cũng đã mở được trại HLHT Sơ cấp (LU 5) tại Diên Thọ (do anh Tư Đồ Minh làm trại trưởng).

Năm này, lại có thêm 30 GĐPT được thành lập, vị chi toàn tỉnh đến đây đã có 78 đơn vị.

• Năm 1958

Một số anh trong BHD bị thuyên chuyển đi xa, bị quân dịch nên hội nghị 4 được triệu tập vào dịp tết Mậu Tuất tại Diên Thọ cử BHD mới do bác Đặng Đình Trác đương nhiệm phó Hội trưởng tỉnh hội đảm trách chức vụ Trưởng ban.

          Số lượng GĐPT vẫn gia tăng, thêm 22 đơn vị hình thành mới, thành ra toàn Tỉnh đã có tới 100 GĐPT.

         Trong năm BHD đã tổ chức:

• Trại HLHL Sơ cấp (LU 6): tại Long Hưng có 144 trại sinh. Khoá tu học Phật pháp Trung Thiện do giảng sư Thích Thiện Châu giảng dạy.
• Tham dự đại hội GĐPT Trung Phần, 6 HTr dự trại HLHT Tịnh Hạnh (cấp 2) do BHD Tổng hội mở tại chùa Tây Thiên – Huế.

Lần thứ hai Tổng hội xếp cấp Huynh trưởng, Quảng Trị có: Anh Phan Văn Minh, chị Tôn Nữ Thị Phố xếp cấp Tín và 35 Huynh trưởng được xếp cấp Dự tập.

• Năm 1959

 Hội nghị thứ 5 họp vào tháng 4/1959 bầu BHD mới mà anh Nguyễn Đức Cự được cử chức Trưởng ban, bác Đặng Đình Trác cố vấn.

Một hoạt động lớn trong năm là lần đầu tiên tổ chức trại họp bạn ngành Thiếu toàn Tỉnh, quy mô tại bãi cát Nhan Biều bên bờ bắc sông Thạch Hãn quy tụ hơn 5000 HTr đoàn sinh cúng dường lễ Phật Đản PL 2503 .

Năm nay có thêm 15 GĐPT được thành lập.

• Năm 1960

Hội nghị 6 được triệu tập vào tháng 2/1960 công cử lại thành phần BHD, anh Nguyễn Đức Cự lại được tín nhiệm trong chức vụ Trưởng Ban Hướng Dẫn.

• Trại HLHT Sơ cấp (LU 7) được mở tại đình Cổ Thành (anh Nguyễn Văn Châu trại trưởng) có 63 trại sinh , đồng thời với trại Đội Chúng trưởng có 79 trại sinh.
• Tổ chức Tổng kiểm tra đến các đơn vị, ghi nhận được 124 đơn vị GĐPT chính thức, tạm thành lập 44, đang tổ chức 15 với tổng số 9.505 đoàn sinh và 1.157 Huynh trưởng. Cụ thể như sau:
  • Về Huynh trưởng: 1.157 Htr (6 cấp Tín, 35 cấp Tập, và 1.116 Htr chưa xếp cấp)
  • Về Đoàn sinh: 9.505 đoàn sinh (Nam PT: 707, Nữ PT: 925, Thiếu Nam: 2.259, Thiếu Nữ: 2.532, Oanh Nam: 1.541, Oanh Nữ: 1.591).
• Phát động phong trào tiết kiệm gây quỹ từ thiện xã hội bằng hình thức đoàn sinh bỏ gạo hủ, HTr đồng tâm một tháng nhịn ăn sáng một lần. Kết quả thu được 2,4 tấn gạo, 4.600 đồng và 20m vải, giúp đỡ được một số bà con già yếu neo đơn khó khăn vào dịp Vu Lan báo Hiếu.
• Tiến hành xây dựng Trường tiểu học Bồ Đề Hải Lăng tại Diên Sanh
• Ấn hành tài liệu tu học ngành Oanh do anh Nguyễn Đức Thương biên soạn.
• Cuối năm có thêm 13 GĐPT mới thành lập nâng tổng số GĐPT toàn tỉnh lên 137 đơn vị. Công việc chuẩn bị cho trại họp bạn ngành Thiếu toàn quốc dự định tại Nha Trang phải đình chỉ vì chính quyền đương thời cản trở, không cho phép tổ chức.
  • Năm 1961

Hội nghị 7 GĐPT Tỉnh họp vào tháng 3/1961 tại chùa Tỉnh hội có 241 đại biểu của 105 đơn vị cử anh Nguyễn Đức Thương giữ chức vụ Trưởng  ban.

Hoạt động năm này khá sôi nổi :

• Trại họp bạn HTr toàn Tỉnh lần đầu tiên danh hiệu A DỤC tổ chức vào tháng 5 tại bãi biển Mỹ Thuỷ có 635 trại sinh. Tiếp sau là các trại họp bạn tại các huyện Hải Lăng, Triệu Phong, Cam Lộ, Gio Linh có cả thảy 1.207 HTr và đoàn sinh.
• Mở trại Sơ cấp (LU 8) tại Lương Điền có 85 trại sinh.
• Trại HLHT cấp I (A Dục 2) tại Hà Xá có 37 trại sinh.
• Nhiều trại Đội Chúng trưởng, riêng tại Triệu Phong có 6 trại với 527 em được huấn luyện. Chương trình tiết kiệm gạo hủ và 1 bữa sáng đồng tâm giúp đỡ đồng bào khó khăn nghèo thiếu tiếp tục thực hiện thu được 1 tấn gạo và 5.342 đồng .

– Tổng kiểm tra lần 2 thống kê toàn Tỉnh có lo.29 đoàn sinh của tổng số 143 GĐPT (năm nay có thêm 6 đơn vị được thành lập)

• Năm 1962

 Hội nghị 8 họp vào tháng 2/1962 (tết Nhâm Dần) công cử lại thành phần BHD (anh Nguyễn Đức Thương nhập ngũ) anh Nguyễn Khắc Uỷ được cử giữ chức vụ Trưởng ban.

• Năm nay tổ chức thi vượt bậc tập trung tại 9 địa điểm và nhiều điểm khác cho ngành Oanh (bậc Mở Mắt, Cánh Mềm) có cả thảy hơn 3.500 em đoàn sinh dự thị.
• Trại LHT Sơ cấp (LU 9) tại Lan Đỉnh có 70 trại sinh, trại HLHT Sơ cấp (LU 10) tại Bồ Bản có 134 trại sinh, và một trại HLHT Cấp I (A Dục 3) tại Hà Xá có 37 trại sinh.
• Một công tác không kém phần quan trọng là việc xây dựng trường Tiểu học Bồ Đề tại Diên Sanh – Hải Lăng (do BHD đứng ra tổ chức) với chủ trương phát động mỗi đoàn sinh 1 viên gạch, mỗi HTr một ngày lao động cho công trình xây dựng.

III. THỜI KỲ PHÁP NẠN VÀ ĐẦY BIẾN ĐỘNG (1963-1974)

Hội nghị 9 cuối tháng 1/1963 (cũng vào đầu xuân Quý Mão), một Đại hội quy tụ khá nhiều Htr thâm niên và nòng cốt của GĐPT Quảng Trị. Lần thứ hai anh Nguyễn Khắc Uỷ được tín nhiệm trong chức vụ Trưởng Ban Hướng Dẫn.

Cũng như đồng bào và Phật tử cả nước nói chung, năm 1963 đối với GĐPT Quảng Trị nói riêng là một năm không bao giờ quên, đó là pháp nạn lần thứ nhất dưới chế độ kỳ thị áp bức Phật giáo của Ngô Đình Diệm.

Lần thứ hai GĐPT Quảng Trị tổ chức Hội trại cúng dường Phật Đản PL-2507 lịch sử, cũng tại bãi cát Nhan Biểu với công trình cầu tre bắc qua sông Thạch Hãn gồm 2 cầu ở Bến Chợ dài gần 200m và kỳ đài theo mô hình tháp Effel cao 36m, lá cờ Phật giáo thế giới trên đỉnh tháp rộng 6mx4m. Trại mang danh hiệu TẤT ĐẠT ĐA, với hơn 4.000 đoàn sinh và HTr ngành Thiếu tham dự và thu hút hàng vạn người tham quan với tấm lòng thân ái và tán thưởng tinh thần và trí tuệ của GĐPT. Nhân dịp này, đã ấn hành đặc san VÔ ƯU  kính mừng Phật Đản với số lượng 2000 cuốn. Chính trong trại này, bất chấp mọi áp lực nặng nề từ phía nhà cầm quyền tỉnh, BHD, Ban quản trại đã long trọng cử hành lễ cài băng tang truy niệm 8 đoàn sinh GĐPT đã bị thảm sát tại đài phát thanh Huế đêm 14/4/Quý Mão (7/5/1963). Kể từ giờ phút này GĐPT Quảng Trị cùng với GĐPT cả nước luôn sát cánh cùng mọi giới đồng bào, ở trong lòng Giáo hội, không ngại hy sinh, dồn mọi nổ lúc, đóng góp một cách tích cực và xứng đáng vào công cuộc vận động cho quyền tự do tín ngưỡng bình đẳng tôn giáo đến thắng lợi cuối cùng khi chế độ độc tài tàn ác gia đình trị Diệm-Nhu bị lật đổ.

• Năm 1964

Hội nghị 10 bầu lại Ban Hướng Dẫn mới, anh Tư Đồ Minh được cử chức Trưởng ban.

• Tham dự đại hội GĐPT toàn quốc các ngày 27-30/1964 tại Sài Gòn thực sự thống nhất GĐPT.
• Lần thứ ba tổ chức Hội trại ngành Thiếu cúng dường Phật Đản PL-2508 với danh hiệu thánh tử đạo THANH TUỆ, cắm tại bãi cát Nhan Biều có hơn 5.000 HTr và đoàn sinh, có cầu tre bắc qua sông Thạch Hãn ở bến chợ dài gần 200m.
• Mở trại Lộc Uyển 11
• Trại A Dục 4
• Gửi 8 HTr dự trại Huyền Trang 3 do BHD Thừa Thiên tổ chức tại chùa Báo Quốc.
  • Năm 1965
• Tổ chức triển lãm và văn nghệ nhân lễ xuất gia.
• Mở trại Lộc Uyển 12 và A Dục 5
  • Năm 1966

Đại đức Thích Như Hải nguyên đoàn sinh GĐPT Long Hưng tự thiêu lúc 3 giờ 30 ngày 4/6/1966 trong sân chùa Tỉnh hội để chống lại Thiệu-Kỳ đàn áp Phật giáo.

• Mở trại Lộc Uyển 12B
• Mở trại A Dục 6, Trại Cấp II – Huyền Trang khoá 1 ngày 24/1/1966 tại chùa Quân đội La Vang có 13 trại sinh.
• Thành lập đoàn Vô Uý gồm hơn 30 HTr do anh Đỗ Hồng Nguyên làm đoàn trưởng, anh Lê Bá Chí đoàn phó tăng cường cho lực lượng Vô Uý bảo vệ đạo pháp tại chùa Pháp Lâm Tỉnh hội Đà Năng. Quân đội Thiệu-Kỳ đàn áp khốc liệt, ruồng bố khắp nơi. Rất nhiều đoàn sinh HTr bị bắt, tra tấn, tù đày, trong đó nặn nề nhất là Anh Nguyễn Khắc Ủy phó Ban Hướng Dẫn.
• Tổ chức hai đợt công tác từ thiện giúp đỡ bà con đồng bào tại khu định cư Trung Gio ở Cam Lộ.
• Ban Hướng Dẫn hết nhiệm kỳ nhưng do tình hình rối ren nên không triệu tập hội nghị được.

• Năm 1967

Chính quyền Thiệu-Kỳ ban hành sắc luật 23/67 chuẩn y cái gọi là “Hiến chương mới GHPG NTN” (thực chất là của khối Việt Nam Quốc tự do Thượng toạ Thích Tâm Châu cầm đầu) gây chia rẽ giáo hội, nên giáo hội buộc lòng phải đấu tranh để bảo vệ đạo pháp và sự toàn vẹn của giáo hội.

• Do anh Trưởng ban bị bắt ở tù nên anh Trần Quang Toản XLTV Trưởng Ban Hướng Dẫn.
• Tổ chức trại Lộc Uyển 14
• Tổ chức 2 đợt công tác xã hội giúp đỡ đồng bào Trung Lương, Gio Linh bị buộc di tản, định cư tại Cam Lộ.
  • Năm 1968 – 1969

Do tình hình chiến cuộc lan rộng, sinh hoạt GĐPT bị nhiều trở ngại và sa sút nhiều. Tháng 12/1968 Hội nghị 11 được tổ chức để củng cố lại các đơn vị.  Lần này anh Nguyễn Đức Thương lại đảm nhận chức vụ Trưởng ban.

Thời gian này đã thực hiện:

• Tổ chức 2 đợt công tác từ thiện giúp đỡ bà con đồng bào tại khu định cư Trung Gio ở Cam Lộ.
• Mở trại Lộc Uyển 15 năm 1969 với 31 trại sinh (trại trưởng anh Lê Bá Chí).
• Trại A Dục 7 vào tháng 6/1969 tại chùa THPH Quảng Trị có 64 trại sinh (anh Nguyễn Đức Thương trại trưởng).
• Ấn hành đặc san Phật Đản PL 2513.
• Tổ chức liên tiếp 5 đợt công tác giúp đồng bào tại các khu định cư ở Hà Tây, Gia Đẳng, Bình An, Lương Điền, Hà Thanh.
• Gửi một số HTr dự trại Huyền Trang I, miền Vạn Hạnh tại Từ Đàm-Huế.
• Tham dự Hội nghị HTr ngành Nữ toàn quốc lần thứ I tại Nha Trang: chị Lê Thị Diệu Tha, Trần Thị Hoàng Quyên là đại biểu.

• Năm 1970

Hội nghị 12 (nhiệm kỳ 1970 – 1972) họp tại trường Trung học Bồ Đề Quảng Trị vào tháng 3/1970. Lần thứ ba anh Nguyễn Đức Thương giữ chức Trưởng ban.

• Thành lập thêm BĐD/GĐPT Quận Đông Hà theo đơn vị quận hành chánh Đông Hà.
• Xây dựng hoàn thành trường Tiểu học Bồ Đề Quảng Trị
• Tổ chức trại Lộc Uyển 16 đồng thời với trại A Dục 8.
• Gửi 15 HTr dự trại Huyền Trang miền Vạn Hạnh tại Từ Đàm Huế.
• Cử phái đoàn tham dự đại hội VII GĐPT toàn quốc tại Quy Nhơn.
  • Năm 1971

Hoạt động năm này rất rộn rịp :

Đại hội giữa nhiệm kỳ (đại hội l3) tại Trường Trung học Bồ Đề có 268 HTr của 117 đơn vị.

• Hội nghị các quận
• Cộng tác từ thiện tại Câu Nhi có 317 HTr đoàn sinh với 732 loong gạo, áo quần … giúp 62 gia đình bị hoả hoạn và 6 người chết vì chiến sự.
• Ấn hành Nội san tu học các số 1, 2, 3, 4.
• Thăm viếng giải quyết các vướng mắc một số đơn vị, củng cố nhiều đơn vị còn yếu kém, trao quyết định chính thức, lễ ra mắt chu niên một số GĐPT.
• Trại Lộc Uyển 17 tại Trường Nam có 182 trại sinh (anh Hồ Xuân Lộc làm trại trưởng).
• Đồng thời trại A Dục 9 (anh Lê Bá Chí trại trưởng), 16 HTr dự trại Huyền Trang III miền Vạn Hạnh tại Sơn Trà, Đà Nẵng. Trại sinh Bùi Duy Túc (đơn vị Trà Liên) thủ khoa.
• Nhiều trại Đội Chúng trưởng, Tuyết Sơn tại Triệu Phong, Hải Lăng, Đông Hà . . .
• Tổ chức hai đêm văn nghệ gây quỹ tại rạp hát Kim Châu văn nghệ cúng dường Phật Đản thành công rực rỡ.
• Một biến cố quan trọng nguy hiểm là ở trại Phật Đản GĐPT vùng 4 Triệu Phong tại chùa Gia Độ, gần 300 HTr đoàn sinh bị ngộ độc có dấu hiệu cho thấy có kẻ âm mưu ám hại GĐPT. Rất may không có tử vong.
• Tổng kiểm tra lần thứ ba.
• Lần đầu tiên cử hành lễ Hiệp kỵ kỳ siêu HTr đoàn sinh quá cố vào ngày 17/11 (vía Phật A Di Đà) tại tất cả các đơn vị, và một điểm tập trung tại chùa Tỉnh hội
• Có 51 HTr thọ cấp Tập, 9 cấp Tín
• Đề nghị xếp cấp: l cấp Tấn, 2 cấp Tín, 20 cấp Tập
• GĐPT Chánh Đạt (Sài Gòn) gửi tặng 52.575đ, 12 thùng quần áo và một số gạo để giúp đồng bào bị lũ lụt ở Hải Lăng và một số bà con tai nạn, khó khăn khác.

• Năm 1972

Chiến tranh năm 1972 vô càng khốc liệt, hầu hết nhân dân trong Tỉnh đều phải sơ tán để tránh bom đạn, nhiều bà con ra Bắc, số khác tản cư vào Thừa Thiên, Đà Nẵng. Hầu như tất cả nhà cửa ruộng vườn, trường học, bệnh viện, đình chùa miếu vũ … đều bị hư hại, hoặc hoàn toàn tiêu huỷ. Đây chính là thời gian cực kỳ khó khăn và hầu như mất mát toàn bộ đối với GĐPT Quảng Trị.

Tuy vậy, sau cơn giao động và hoảng loạn ban đầu, anh em cũng bắt được liên lạc với nhau và tạm đặt “văn phòng” tại chùa Diệu Đế độ 1 tháng, rồi chuyển vào Đà Nẵng (chùa Tỉnh Hội). Mặc dù phai sống chui rúc vô cùng khốn khó thiếu thốn mọi bề trong các trại tạm cư, nhiều anh chị em vẫn quy tụ nhau lại, vận dụng mọi cách để nuôi dưỡng mầm sống còn của tổ chức, để lễ bái, sinh hoạt. Thế là Quảng Tín (cũ) đều có các GĐPT với các danh hiệu: GĐPT Vân Thánh, Long Thọ (Huế) Nguyên Hương, Quảng Hương, Thiện Mỹ , Diệu Quang, Thanh Vinh, Thanh Tuệ, Yến Phi, Duy Phùng, Tịnh Quang, Thanh Quang Quảng Đức, Hải Tràng (tại Đà Nẵng), Như Hải (Chu Lai) . . . Phần đông anh em BHD quy tụ lại ở trại tạm cư Hoà Tiên, xã Hoà Cường, quận Hoà Vang (do BHD Trung ương thiết lập và sự tài trợ của viện Đại học Vạn Hạnh) nên văn phòng BHD đặt ở đây. BHD đã phải hết sức vất vả tích cực nên đã kiểm soát điều hành được sự sinh hoạt của tất cả các đơn vị GĐPT lánh cư từ Thừa Thiên vào đến Quảng Tín. Đến cuối năm có tới 1.000 HTr và ngót 5.000 đoàn sinh sinh hoạt tại các GĐPT trong tình trạng lánh cư. Tuy với vô vàn khó khăn, nhưng sự hoạt động rất sôi nôi hiệu quả:

Hội nghị 14 là hội nghị lịch sử lưu vong vẫn được tổ chức hoành tráng vào các ngày 31.12.1972 – 11.1.1973 tại trại tạm cư Hoà Tiên với 229 HTr đại biểu của 96 đơn vị (các GĐPT lánh cư và GĐPT nguyên quán) đã cử anh Nguyễn Đức Thương tiếp tục chức vụ Trưởng ban với 29 anh chị khác (trong đó có 6 phụ tá)

– Mở 2 khoá dạy nghề cắt may miễn phí 3 tháng từ tháng 3 – 5 / 1973 (do Uỷ ban điều hành VĐH Vạn Hạnh tài trợ) cho hơn  0 học viên là đoàn sinh GĐPT theo học (do anh Lê Quang Tiệp làm quản đốc và anh Cái Kim Châu là HTr ở Đà Nẵng, làm giáo viên hướng dẫn với tinh thần thiện nguyện)

• Tổ chức 3 trại tình thương nhiều ngày giúp đỡ đồng bào hồi cư ở Hải Lăng, có hàng trăm HTr đoàn sinh tham gia.
• Quyên góp giúp đỡ đồng bào ảnh Quảng Nam bị bão lụt.
• Thăm viếng, đôn đốc, chấn chỉnh sinh hoạt tất cả các đơn vị định cư và các đơn vị hồi cư ở Hải Lăng.
• Mở trại Lộc Uyển 18 có 144 trại sinh, đồng thời với trại A Dục 10 có 72 trại sinh tại trại tạm cư Hoà Long.
• Mở 3 trại Đội Chúng trưởng – Chăn đàn (Tuyết sơn) (2 tại Đà Nẵng, 1 tại Hải Lăng).
• 10 HTr (đều là BHD) dự trại HLHT Vạn Hạnh 1 tại Đà Lạt (Nhân lễ khánh thành trại trường GĐPTVN)
• Tổ chức 2 khoá tập huấn hành chánh (l tại Hoà Tiên, 1 tại Hải Thọ)
• Khóa hội thảo HTr ngành Nữ (tại trại Mỹ Thị)
• Ấn hành tài liệu nội quy GĐPT tài liệu Lộc Uyển, A Nô Ma-Ni Liên, cương yếu hành chánh GĐPT cung cấp cho các trại huấn luyện, kỷ yếu hội nghị 14.
• In ấn tài liệu đại hội GĐPT, Bảo trợ, cựu HTr toàn quốc 1973 tại Đà Nẵng gồm 500 tập hơn 120.000 trang giấy.
• Thiết lập tủ sách BHD với hơn 100 đầu sách trên 300 cuốn.
• Tham dự đại hội GĐPT toàn quốc 1973 tại Đà Nẵng (phái đoàn có 14 Đại biểu)
• Cung lâm lễ tang Cố đại lão Hòa Thượng đệ I tăng thống GHPGVNTN.
• Đón tiếp anh Trưởng BHD Trung ương Võ Đình Cường thăm GĐPT Quảng Trị tại trại Hòa Khánh B tại Mỹ Thị và Hòa Tiên.
• Đón tiếp phái đoàn BHD Trung ương và các đoàn đại biểu dự hội thảo toàn quốc thăm Quảng Trị (tại Chùa Mỹ Chánh)
• Đón tiếp Chị Phó trưởng Ban Hướng Dẫn Trung ương Hoàng Thị Kim Cúc về chủ trì hội thảo HTr ngành Nữ.

• Năm 1974-1975

Hoà bình lập lại, cuối năm 1973 đầu năm 1974 một số HTr đoàn sinh theo gia đình di cư vào Nam, trong đó có anh Trưởng ban Nguyễn Đức Thương, phần lớn đồng bào lần lượt hồi cư về làng cũ, một số khác định cư nhiều nơi rải rác từ Phong Điền ra Mỹ Chánh, Hải Lâm, Hải Phú dọc quốc lộ I dần dần ổn định cuộc sống. Các GĐPT 1ại tái xây dựng và sinh hoạt.

Ban Hướng Dẫn di dời một ít cơ sở từ Hoà Tiên ra ngã ba Cầu Dài – Diên Sanh xây dựng TRUNG TÂM DUY PHÙNG với một loạt cơ sở bằng vật liệu nhẹ như văn phòng, trường học, tự đường HTr đoàn sinh quá cố, cư xá (3 phòng) nhà lưu trú (l phòng), phòng in và nhà kho thư quán, quầy cơm xã hội, quầy dịch vụ (kinh doanh 3 gian), giếng nước, và khu trại trường công viên, diện tích 6000m². Hoạt động lúc này cũng rất rộn rịp.

          Ngày 1/2/1974  Hội nghị 15 tại Lương Điền (lúc này văn phòng chưa dời ra ngã ba Diện Sanh) có 165 HTr của 72 đơn vị (37 hồi cư, 13 tạm cư, 22 đơn vị nguyên quán) đã cư anh Nguyễn Lam chức Trưởng ban, anh Lê Bá Chí, chị Lê Thị Diệu Tha Phó trưởng ban.

 – Mở cuộc kiểm tra lần thứ tư đến khắp các đơn vị nguyên quán hồi cư ở Hải Lăng, Triệu Phong, xây dựng một số đơn vị tại các khu định cư trên địa bàn Hải Lăng và Phong Điền – Thừa Thiên.

– Tổ chức quầy cơm xã hội lấy lãi giúp bà con lao động nghèo.

– Chủ nhật mỗi tuần tổ chức khám bệnh phát thuốc miễn phí tại Trung tâm Duy Phùng cho nhân dân

          – Liên trại Lộc Uyển 19, A Dục 11 tại Trung tâm Duy Phùng

– Ấn hành tài liệu Sử liệu GĐPT Quảng Trị từ sơ khởi đến 1963 của anh Nguyễn Khắc Uỷ biên soạn và đánh máy.

          – Ấn hành tài liệu tu học Mở Mắt, Hướng Thiện do anh Nguyễn Văn Thi biên soạn.

          – Ấn hành Nội quy, quy chế HTr GĐPT, chương trình tu học HTr (1973)

– Biên tập ấn hành tài liệu Nhạc, trò chơi.

– Mua sắm khí mãnh thiết bị văn phòng, máy chữ, máy quay Ronéo

 – Xếp cấp 20 HTr cấp Tập, đề nghị Trung ương xếp 4 cấp Tín, 2 cấp Tấn, đồng thời xử lý một số vụ việc Huynh trưởng vi phạm kỷ luật, mất phẩm chất.

Hội nghị 16 GĐPT toàn Tỉnh họp vào các ngày 10-11-12/1/1975, anh Nguyễn Lam lại được cử giữ chức vụ Trưởng ban với nhiều dự án nhằm củng cố hơn nữa sinh hoạt vừa mới phục hồi. Nhưng dự án chưa được thực hiện thì miền Nam hoàn toàn giải phóng đất nước hoàn toàn độc lập hoà bình thống nhất, lịch sử GĐPT Quảng Trị lật qua một trang mới.

1. THỜI KỲ TIỀM SINH (1975-1988)

Đại thắng mùa xuân 1975 đã viết nên trang sử mới oanh hệt và rực rỡ:  Miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước hoàn toàn độc lập, hoà bình thống nhất tiến lên xây dựng Chủ nghĩa xã hội trên phạm vi cả nước. Hầu hết nhân dân trước sơ tán lánh cư các nơi lục tục trở về quê hương làng cũ để xây dựng lại cuộc sống. Lúc đầu mọi cơ quan tổ chức đoàn thể và mọi người đều ưu tiên tập trung nổ lực cho lao động sản xuất để hàn gắn vết thương chiến tranh hết sức nặng nề. Đời sống đang rất khó khăn, nhiều thay đổi và bề bộn yêu cầu cấp thiết. Đời sống tâm linh tín ngưỡng tất nhiên phải tạm gác lại. Vả lại hệ thống cơ sở đền thờ chùa chiền bị tàn phá.

Ngoài ra rất nhiều HTr, đoàn sinh di dân vào miền Nam, nhiều người đi xây dựng vùng kinh tế mới, số ở lại thì đa phần gặp lúc kinh tế khó khăn thiếu thốn, một số khác thì phải theo trách vụ xã hội hoặc bị giao động nghi ngờ thiếu vững tin vào sự trường tồn của đạo pháp, vào pháp lý của giáo hội và GĐPT nên sự sinh hoạt tại cơ sở tín ngưỡng (khuôn hội cũ) nói chung, GĐPT nói riêng gần như ngừng lại.

Tuy vậy tại một số ít đơn vị khuôn hội, GĐPT, một số Phật tử vẫn tranh thủ lễ bái tụng niệm vào những lúc ngoài giờ lao động để duy trì sinh hoạt như Diên An, Diên Bình, Văn Quỹ, Quy Thiện, Ngô Xá Đông, Ngô Xá Tây hoặc có đơn vị còn cố gắng tu sửa chùa chiền như Thanh Liêm, Thạch Hãn … Tuy không nhiều và hạn chế nhiều mặt nhưng đó vẫn là những ánh đèn le lói lúc đang tối trời.

Dần dần các khó khăn được khắc phục, đời sống nhân dân từng bước được ổn định, kinh tế phục hồi và phát triển, các Phật tử cũ bắt đầu có xu hướng quan tâm trở lại đời sống tâm linh tín ngưỡng truyền thống của mình. Việc đi chùa lễ bái, kinh kệ tu sửa chùa chiền được thực hiện ở nhiều nơi hơn, nhiều người hơn, trong đó phần lớn là các HTr và đoàn sinh GĐPT. Ngoài giờ tụng kinh lễ bái anh chị em quy tụ lại vui chơi ca hát. Đó là sự sinh hoạt có tính cách phục hồi tự phát và hình thức sơ sài.

Trong khi đó, một số anh chị trong BHD cũ cùng gắn bó với nhau. Sau năm 1975 đã tháo gỡ di dời một số cơ sở ở trung tâm Duy Phùng về Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang đã đổ nát hoang tàn. Đây là nơi anh chị em HTr đoàn sinh gặp gỡ nhau cùng tu niệm vào các kỳ tu Bát quan trai, lễ kỵ Tổ khai sơn, Lễ Phật Đản, Vu Lan, Thành đạo, ngày truyền thống 27/12 hàng năm (định lệ từ năm l977). Rồi lễ Hiệp kỵ, tái thiết chùa Tỉnh hội, anh em quy tụ lại, gắn bó ngày mỗi nhiều.

Cho nên năm 1978 tái thiết Tổ đình Sắc Tứ, HTr đoàn sinh đã đóng góp hàng trăm công thợ, lao động.

Ngày 2/2/1979 (6/1/Kỷ Mùi) đức đại lão Hoà thượng Đệ II Tăng Thống viên tịch, rất đông Phật tử Quảng Trị về thọ tang, trong đó hơn 100 HTr đoàn sinh, với đồng phục chỉnh tề sung vào hàng rào cung đón chư tôn giáo phẩm và đội trật tự trong suốt thời gian lễ tang.

Tái thiết chùa Tỉnh hội lần thứ nhất gần 500 HTr đoàn sinh tham gia thu dọn phế liệu, làm mặt bằng, hàng rào trong nhiều ngày. Thế rồi cuộc vận động thống nhất Phật giáo cả nước thành tựu và GHPGVN được thành lập năm 1981  là thuận duyên cho việc sinh hoạt tín ngưỡng được dễ dàng hơn, đem lại niền tin và phấn khởi mới cho cho các giới Phật tử cũng như GĐPT.

I. THỜI KỲ PHỤC HỒI CŨNG CỐ VÀ TÁI PHÁT TRIỂN LÂU DÀI (Từ năm 1989 đến nay… )

Có thể nói sự ra đời của GHPGVN năm 1981 là một bước ngoặc lịch sử quan trọng của PGVN để PGVN vươn lên tầm cao mới.

Riêng tại Quảng Trị, phải đợi đến năm 1989 khi tỉnh Quảng Trị được lập lại và năm sau 1990 đại hội lần I bầu Ban Trị sự TW GHPGVN, thành lập các Ban Đại diện Phật giáo huyện, lần lượt ổn định ra mắt sinh hoạt các Niệm Phật đường, thì cũng là lúc GĐPT Quảng Trị tái mình sinh hoạt ngày càng mạnh mẽ hơn, bước vào thời kỳ mới, thời kỳ phục hồi củng cố và tái phát triển hơn bao giờ hết.

Tình hình và các hoạt động nổi bật trong thời kỳ này có thể tóm tắt như sau:

1. Về Tổ Chức:

Trong khoảng năm 1989 – 1990, ngoài các đơn vị củ dần hồi tái sinh hoạt, tại các vùng kinh tế mới như miền tây Gio Linh đã hình thành nhiều GĐPT như Nhất Tâm, Trí Hòa, Tiến Hoà, Xuân Tây, Nam Tây, Gio Sơn, Thiện Đức, Hải Lam, Hải Tân, Hải Hoà, Hải Ba. Ở Hướng Hoá từ năm 1990 GĐPT Khe Sanh tái sinh hoạt, lại ra đời thêm một loạt các GĐPT Lương Lễ, Tân Xuyên, Tân Liên, Tân Thuận, Tân Trung (sau đổi lại là Trung Sơn Tài), Tân Long, Tân Thành, Vinh Hoa, Thành Tuệ, Cao Việt, An Hà, Tân Kim. (Về sau 5 đơn vị này hợp nhất lại thành một đơn vị là GĐPT Phước Báo).

Ngoại trừ huyện Vĩnh Linh, còn lại 5 huyện và 2 thị xã đều có sinh hoạt GĐPT, tất cả là 169 đơn vị, hầu hết đều sinh hoạt tại chùa, dưới sự quản lý của Niệm Phật đường thuộc GHPGVN.

           * Số lượng HTr và đoàn sinh: Số lượng này thường biến động, tăng giảm bất thường.

Thống kê năm 2000: Có 1.714 HTr (trong đó có 831 HTr Nữ) (đã được xếp cấp Tập 257, cấp Tín 76, còn 1.215 chưa xếp cấp). Và có 17.824 đoàn sinh (Nam Phật tử: 125, Nữ Phật tử: 79. Nam Oanh vũ: 3.896 em, Nữ Oanh vũ: 5.790 em. Thiếu nam: 2.957 em, Thiếu nữ: 4.977 em).

Năm 2008 ghi nhận:

        Số HTr: 1.704 (972 nam, 732 nữ). Cấp Tập 444, cấp Tín 123, cấp Tấn 22, cấp Dũng 1.

Trong số 1.704 HTr được cơ cấu:

  Thành phần PBHD có: 40 HTr (31 nam, 9 nữ)

  Cơ cấu các BHT có : 1.664 HTr (trong này kiêm nhiệm chức vụ ở 7 Ban Đại diện tại 7 huyện thị là 81 HTr)

          – Tham gia PBHD/TW: 4 HTr (3 nam, 1 nữ)

Năm 2008 số đoàn sinh toàn tỉnh là: 11.200 em. Vậy tổng số HTr đoàn sinh là: 12.904.

          * Công tác kiểm tra:

           Trong thời kỳ phục hồi này, PBHD đã tổ chức 3 đợt tổng kiểm tra đến tất cả các đơn vị để nắm rõ tình hình và điều chỉnh các sai sót lệch lạc về nhận thức cũng như tổ chức hình thức và sinh hoạt tu học.

• Lần 1 vào năm 1993 đến 120 GĐPT. Ghi nhận được 1.245 HTr và 10.739 đoàn sinh.
• Lần 2 vào năm 2002 đến 162 GĐPT. Thống kê được 1.548 HTr và 9.698 đoàn sinh.
• Lần 3 vào năm 2006 đến 158 đơn vị. Thống kê có 1.653 Huynh trưởng và 10.895 đoàn sinh.

          * Tổ chức Hội nghị:

Nhằm tổng kết Phật sự bầu PBHD và vạch chương trình hoạt động cho từng nhiệm kỳ, từ khi phục hồi đến nay đã tổ chức 5 Hội nghị đại biểu HTr toàn Tỉnh.

Trước hết vào ngày 28/2/1996 tại chùa Tỉnh hội đã mở Hội nghị thu hẹp để quán triệt về chủ trương của Chính phủ về vấn đề sinh hoạt GĐPT.  Lãnh đạo Ban Tôn giáo tỉnh, UBMTTQVN Tỉnh đã đến dự và phổ biến thông tư số 01 ngày 3/3/1995 của Ban Tôn giáo Chính phủ về sinh hoạt GĐPT.

Hội nghị ngày 21/4/1996 có 173 HTr đại biểu. Đây là hội nghị đầu tiên sau năm 1975 và được kể là Hội nghị thứ 17.

Hội nghị thứ 18 ngày 16/2/2000 tại chùa Tỉnh Hội có 444 đại biểu HTr. Hoà Thượng Trưởng ban Hướng dẫn Phật tử Trung ương Thích Thiện Duyên và PBHD/GĐPTTW (anh Nguyễn Thắng Nhu) đã về chứng minh và chủ toạ.

Hội nghị thứ 19 ngày 23,24/2/2002, giữa nhiệm kỳ có 122 HTr.

Hội nghị thứ 20 ngày 8/12/2003 tại Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quảng Trị có 358 HTr. Chư tôn đức giáo phẩm chứng minh, PBHD.GĐPT/TW đã về chủ toạ và sự tham dự của lãnh đạo Ban Tôn giáo, UBMTTQ và các ban ngành Tỉnh liên quan.

Hội nghị 21 ngày 5,6/3/2007 tại Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang có 3 ?.. HTr với sự chứng minh của chư tôn đức, PBHD.GĐPT TW về chủ toạ và sự tham dự của lãnh đạo Ban Tôn giáo, UBMTTQ và ban ngành Tỉnh.

2. Về Tu Học:

   Việc tu học của Huynh trưởng và đoàn sinh được lấy làm trọng tâm của tất cả mọi sinh hoạt GĐPT.

1. Đối Với Đoàn Sinh:

Việc tu học của đoàn sinh là tuỳ theo tình hình thực tế của địa phương mà BHT đơn vị có phương án tổ chức thực hiện cho phù hợp, nhưng luôn áp dụng đứng chương trình của Hội đồng Trị sự ban hành và PBHD đã triển khai phổ biến và luôn đảm bảo tinh thần đường lối giáo dục căn bản của GĐPT, căn cứ vào tập Phật pháp và bộ Phật học phổ thông và tài liệu do PBHD phổ biến. Đã từ lâu ngành Oanh, ngành Thiếu đã học đủ 4 bậc. Ngành Thanh bắt đầu thi bậc Hoà vào năm 2005 và 2008 thi bậc Minh. Kể từ năm 1990, hàng năm vào mùa lễ Xuất Gia, PBHD đã tổ chức thi vượt bậc đoàn sinh, mỗi năm trung bình trên dưới 3.000 đoàn sinh trúng cách các bậc.

 Ngoài ra từ năm 2002 trong dịp thi vượt bậc có tổ chức thêm kỳ thi đoàn sinh giỏi cấp huyện và cấp tỉnh, mỗi năm có độ 30 em đạt danh hiệu đoàn sinh giỏi cấp tỉnh, được phát thưởng và tặng bằng khen, thường là vào dịp Hiệp kỵ 14/7.

1. Tu Học Huynh Trưởng:

Việc tu học của HTr là hết sức hệ trọng nên PBHD đã đặc biệt quan tâm tạo mọi điều kiện để HTr các cấp được tu học kết quả tốt.

Ngày 10/3/1996 PBHD phát động lễ tổng khai khoá các bậc học đến tận các đơn vị GĐPT, trước mắt là bậc KIÊN, bậc TRÌ bước đầu có hơn 1.000 HTr đăng ký theo học tại nhiều điểm ở các huyện, thị xã. Đến nay đã có 12 khoá bậc Kiên với hơn 3.000 HTr và 6 khoá bậc Trì với trên 1.000 HTr hoàn tất chương trình, phần lớn trong số này đã dự các trại HLHT Lộc Uyển và A Dục.

Ngày 19/10/1997 đã khai khoá hai bậc cao là bậc ĐỊNH, bậc LỰC. Đến nay đã có 3 khoá bậc Định với 330 HTr học viên. Học viên 2 khoá đầu đã hoàn thành trại Huyền Trang, khoá 3 sẽ hoàn tất chương trình vào đầu năm 2009.

Bậc Lực cũng đã có 3 khoá với 116 HTr, trong số này khoá 1 có 40 HTr sau 9 năm học tập, đã hoàn thành chương trình trại Vạn Hạnh II do PBHD/GĐPT/TW tổ chức từ 2001 – 2005.

Bậc Lực 2 Quảng Trị (2003-2007) có 23 HTr được Trung Ương công nhận và tổ chức thi kết khoá trong dịp trại Họp bạn ngành Thiếu toàn quốc tháng 8/2007 tại Đà Nẵng và cấp phát chứng chỉ trong dịp lễ này. Có 40 Huynh trưởng đang theo học bậc Lực II Vạn Hạnh III GĐPT/TW đã thi kết khoá năm II trong dịp trại Họp bạn HTr ngành Nữ toàn quốc tháng 8/2008 tại Bà Rịa Vũng Tàu.

Ngoài chương trình tu học về giáo lý, chuyên môn, các Ban đại diện huyện, thị xã còn tổ chức các lễ Quy y, các khoá tu Bát quan trai cho HTr đoàn sinh, như huyện Hải Lăng, Triệu Phong, Đông Hà . . . hoặc trong các trại Huyền Trang, các lễ thọ cấp BHD cũng xếp vào chương trình một thời khoá cho HTr tu tập Bát quan trai.

Trên thực tế cũng có nhiều HTr đoàn sinh tham gia tu Bát quan trai tại các đạo tràng ở các địa phương vào hàng tháng hàng quý để thúc liễm thân tâm và trau dồi giới đức.

 XẾP CẤP HUYNH TRƯỞNG cũng là một hình thức đánh giá trình độ học – tu và mức độ thăng tiến về phẩm hạnh của HTr, nên từ năm 1994 đến nay đã thực hiện 8 đợt xếp cấp, có 700 HTr (518 nam và 182 nữ) được xếp cấp Tập và 174 HTr (l57 năm 17 nữ) được xếp cấp Tín. Từ năm 2000 – 2006 có 22 HTr cấp Tấn (3 nữ), 1 HTr cấp Dũng được HĐTS chuẩn y.

3. Về Huấn Luyện

Song song với tu học, chương trình huấn luyện cũng quan trọng nhất đối với hàng HTr.

1. a. Huấn luyện đoàn sinh:

Do yêu cầu về việc điều khiển Đội, Chúng, Đàn hàng năm các BĐD các huyện, thị xã, đảm trách thực hiện các trại huấn luyện này.

 – Từ năm 1990 đến nay, mỗi năm tại 7 huyện, thị xã, các BĐD đã tổ chức 10 trại Anoma-Niliên và Tuyết Sơn, qua 19 năm đã có hơn 8.000 em được đào tạo thành Đội Chúng Trưởng và cũng chừng số ấy Oanh vũ được học cách làm Đầu đàn, Thứ đàn.

1. Huấn luyện Huynh trưởng:

Từ năm 1989 đến nay trong nhiều điều kiện hoàn cảnh khác nhau, đã tổ chức được 33 khoá trại Lộc Uyển (từ trại Lộc Uyển 20 vào năm 1989) với khoảng 2.600 HTr sơ cấp được huấn luyện, trung bình có 78 trại sinh/khoá, có 9 trại A Dục (từ trại A Dục 12 vào năm 1991) với 996 anh chị được trở thành Huynh trưởng cấp I.

• 4 trại Huyền Trang được thành tựu
  • Huyền Trang II năm 1991 – 1993 : có 46 trại sinh
  • Huyền Trang III năm 1994 – 1 995 : có 37 trại sinh
  • Huyền Trang IV năm 2001 – 2002 : có 63 trại sinh
  • Huyền Trang V năm 2005 – 2006 : có 73 trại sinh

Tất cả có 255 HTr cấp II được huấn luyện.

– 40 HTr (2 nữ) đã hoàn thành trại Vạn Hạnh II (như đã nói) trong số này có 16 HTr đã được thọ cấp TẤN năm 2006.

Hiện có 40 HTr đang học bậc Lực II Vạn Hạnh III và 23 HTr khác (bậc Lực II Quảng Trị) sẽ được dự học trại Vạn Hạnh III vào năm 2010, vào dịp Nhà nước tổ chức đại lễ Kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội. Ngoài các chương trình trên, PBHD đã tổ chức các khoá tu học, huấn luyện, bồi dưỡng khác như:

• 2 Khóa bồi bưỡng năng lực HTr ngành Thanh có 127 HTr dự học.
• Tập huấn về hành chánh trong GĐPT (tại các huyện thị xã ).
• Khoá huấn luyện giảng viên (chưa kết thúc)
• Khoá nhạc l
• Hội thảo HTr ngành Nữ, ngày Hạnh, tập trung toàn Tỉnh và tại các huyện thị xã.
• Hội thảo HTr ngành Thanh (hai lần: 1995, 2002), ngành Thiếu ngành Oanh về cách thức tổ chức, điều khiển sinh hoạt và phương pháp giảng dạy về ngành tập trung và tại các huyện thị xã.

4. Về Tu Thư:

Sau năm 1975, hầu như tất cả mọi tài liệu đều bị mất mát hoàn toàn, nên đây là vấn đề bức thiết và nan giải đối với các HTr. Bước đầu một số anh chị trong BHD đã cố gắng biên tập và tìm mọi cách có thể cung cấp cho các HTr bằng cách chép tay chuyền nhau sao chép lại vài mươi cuốn…cũng tạm giải quyết một phần cho các đơn vị.

Đến nay GĐPT Quảng Trị gần như có đủ tài liệu tu học và huấn luyện cho HTr và đoàn sinh, trong đó có một số đã áp dụng chương trình tu chỉnh tại hội nghị đại biểu HTr toàn quốc vào tháng 8/2006 tại TP Hồ Chí Minh, còn một số khác đang xúc tiến biên tập lại.

Tài liệu tu học ngành Oanh: Mở Mắt, Cánh Mềm, Chân Cứng, Tung Bay

          Tài liệu tu học ngành Thiếu: Hướng Thiện, Sơ Thiện, Trung Thiện, Chánh thiện

Tài liệu ngành Thanh: Bậc Hoà (đang theo chương trình cũ) mua và Lực

Tài liệu tu học HTr các bậc: Kiên, Trì, Định (chương trình Tài liệu huấn luyện: Anoma-Niliên, Tuyết Sơn chương trình mới), Lộc Uyển, A Dục, Huyền Trang (theo tài liệu quản trị hành chánh GĐPT )

    Ngoài ra còn biên tập ấn hành :

      – Tài liệu bồi dưỡng năng lực HTr ngành Thanh

      – Đề cương ôn tập

      – Nội quy GĐPT/GHPGVN (29/7/2001 )

      – Sau cơn bão lịch sử 2002, các HTr ở các nơi có gửi ủng hộ cho GĐPT Quảng Trị 29 triệu đồng, PBHD đã phân phối đến 164 đơn vị mỗi đơn vị 100.000 đồng tiền mặt và 10 cuốn tài liệu tu học (phí tổn in ấn 100.000 đồng) để bù lại cho phần tài liệu của nhiều đơn vị bị hư nát do lũ.

      – Sưu tầm kết tập tài liệu các bậc.

5. Về Hoạt Động Thanh Niên Và Văn Hoá Văn Nghệ:

Các hoạt động về thanh niên, văn hoá, văn nghệ đã diễn ra ngày càng nhiều sôi nổi và nâng cao về hình thức lẫn nội dung.

– Trước hết là các hội trại cúng dường Phật Đản hàng năm tại lễ đài Trung tâm (chùa Tỉnh hội Phật học) phần lớn là do các GĐPT khu vực Thị xã Quảng Trị phối hợp vùng 4 Triệu Phong và vài lần thêm vùng 3 Hải Lăng thực hiện. Thường thì 3 năm một lần Hội trại ngành Thiếu toàn Tỉnh. Đặc biệt các Hội trại quy mô và hoành tráng như Hội trại Phật Đản PL-2550 (2006) lần đầu tiên sau năm 1975 lễ Phật Đản tại Quảng Trị có 15 chiếc xe hoa, họp bạn ngành Thiếu và ngành Thanh với 2.011 đoàn sinh, HTr. Hội trại Phật Đản PL 2551 mang tên Lục Hoà, tổng dượt chuẩn bị cho trại họp bạn ngành Thiếu Lục Hoà toàn quốc.

Nổi bật nhất là Hội trại cúng dường Phật Đản Liên Hiệp Quốc 2008 lần đầu tiên tại Việt Nam, diễn ra tại nhà văn hoá trung tâm Tỉnh tại Đông Hà với nhiều hình thức nội dung sinh hoạt mới mẻ, ý nghĩa và hấp dẫn có 3.000 HTr và đoàn sinh ngành Thiếu ngành Thanh tham dự. Ngoài ra hàng năm tại 6 huyện thị xã còn lại đều có hội trại tại lễ đài chính của huyện với hàng ngàn HTr và đoàn sinh các ngành.

• Các trại nhân lễ Vu Lan báo hiếu diễn tại hầu hết các đơn vị GĐPT với lễ cài bóng hồng nhớ ơn và tưởng niệm cha mẹ hiện tiền và quá cố.
• Trại Họp bạn HTr toàn tỉnh lịch sử (sau 40 năm mới lặp lại) danh hiệu CHÍ KHẢ nhân lễ khánh thành trùng tu Tổ Đình Sắc Tứ Tịnh Quang năm 2001 với 804 HTr các ngành.
• Hội trại các ngày truyền thống ngành như:

          * Trại Dũng (ngành Nam) ngày xuất gia 8/2

• Lần thứ 1 : năm 1997: 495 HTr và đoàn sinh
• Lần thứ 2 : năm 2000: 537 HTr và đoàn sinh (có ngành Thanh)
• Lần thứ 3 : năm 2003 : 577 HTr và đoàn sinh (có ngành Thanh)

* Trại Hạnh (ngành Nữ) vào ngày 19/6 hàng năm:

• Trại Hạnh danh hiệu Tâm Chánh 1 (1995) tại Diên Thọ, có 212 đoàn sinh HTr.
• Trại Hạnh huyện Triệu Phong (tại chùa Quảng Điền) năm 1997 có 386 HTr đoàn sinh.
• Trại Hạnh khu vực thị xã Quảng Trị (1999) có 458 HTr đoàn sinh.
• Trại Hạnh Tâm Chánh 2 (7/2002) tại Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang có 579 HTr đoàn sinh.

* Hội Hiếu ngành Oanh: Vào lễ Vu Lan báo hiếu

• Trại Hiếu toàn tỉnh lần 1: năm 1998 tại Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang có 420 đoàn sinh.
• Trại Hiếu toàn tỉnh lần 2: năm 2001 tại Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang có 552 đoàn sinh.
• Trại Hiếu toàn tỉnh lần 3: năm 2004 tại Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang có 450 đoàn sinh.

* Lễ Hiệp kỵ Huynh trưởng đoàn sinh quá cố:

Vào ngày 14/7 hàng năm tại Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang. Đặc biệt Vu Lan PL-2549 (Ất Dậu) 2005 tổ chức Đại lễ Hiệp kỵ, kỳ siêu trai đàn chẩn tế hết sức long trọng với gần 7.000 hương linh và cũng chừng ấy HTr đoàn sinh, đạo hữu Phật tử thiện tâm, trong đó có nhiều thân nhân của các hương linh ở khắp nơi trở về chung lòng cầu nguyện tưởng niệm thắm thiết ân tình.

– Tham dự trại Họp bạn ngành Thiếu toàn quốc lần đầu tiên từ 9-12/8/2007 (27-30/6/Đinh Hợi) tại chùa Linh Ứng – Bãi Bụt – Quận Sơn Trà – TP.Đà Nẵng có 60 HTr và 296 đoàn sinh ngành Thiếu.

– Tham dự trại họp bạn ngành Nữ toàn quốc 1-4/8/2008 (1-4/7/Mậu Tý) tại chùa Đại Tòng Lâm – Bà Rịa Vũng Tàu có 148 HTr và đoàn sinh Nữ Phật tử (trong đó có 9 Huynh trưởng PBHD)

          – Thăm viếng giao lưu Phật sự với các Tỉnh bạn Thừa Thiên Huế – Quảng Ngãi … (trại Họp bạn, Hiệp kỵ, Hội nghị, trại huấn luyện …)

* Các hoạt động văn hóa văn nghệ:  Ngày càng phát huy về số lượng cũng như chất lượng (văn nghệ cúng dường Phật Đản, Vu Lan) diễn ra khắp nơi, trong các lễ Chu niên của các đơn vị. Triển lãm, múa lân cũng thường được các đơn vị thực hiện vào dịp lễ Trung thu, tết, các trại họp bạn, còn có hình thức múa cồng chiêng, múa rồng.

Đã từ lâu nhiều đơn vị đã tổ chức lễ kỷ niệm Chu niên quy mô khá tốt như GĐPT Diên An, Văn Quỹ, Phương Lang, Diên Bình, Lương Điền, Xuân I, Tân An, Cổ Luỹ, Diên Hành, Thi Ông (Kim Long, Kim Giao, Mai Đàn, An Thơ, Trung An, Trà Lộc, Thạch Hãn, Quy Thiện, An Đôn, Dương Lệ Văn, Linh Chiểu, Dương Lệ Đông, Đồng Bào, Mỹ Lộc, An Lợi, Phước Huệ, Ngọc Hà, Lập Thạch, Hà Xá, Tân Kim, Phước Bảo, Tân Long, Tân Liên, Khe Sanh, Điếu Ngao.

           – Từ 14-17/4/1995 tổ chức khoá học châm cứu bấm huyệt trị bệnh do  châm cứu sư HTr Tôn Thất Quỳnh Nam và đoàn lương y ở Huế hướng dẫn.

* Hoạt động báo chí:  Cũng được PBHD và một số đơn vị thực hiện tương đối về cả 3 loại hình báo tường, báo rộp, kỷ yếu trong các dịp lễ, trại, chu niên, đáng kể có: Nội san Hương Lam (8 số và 8 dịp chu niên của GĐPT Diên An) các văn tập Hải Triều âm, Vườn Lam, Đuốc Tuệ, Chánh Tâm, Như Hải của BĐD và 4 vùng huyện Hải Lăng nhân trại Họp bạn Chí Khả, kỷ yếu trại Tất Đạt Đa 2504 của Hải Lăng, tập nhạc Dưới Mái Nhà Lam (Ủy văn nghệ) kỷ yếu Chu niên của các GĐPT Linh Chiểu, Dương Lệ Đông, Lập Thạch, tuyển tập nhạc Hương Đạo của PBHD, kỷ yếu Trại Họp bạn Chí Khả, kỷ yếu trại Hạnh II, kỷ yếu Huyền Trang IV, Huyền Trang V, cẩm nang Hội trại Phật đản LHQ 2008.

6. Về Từ Thiện Xã Hội:

Do điều kiện khó khăn về tài chánh nên hoạt động về từ thiện xã hội không có gì đáng kể. Đây là mặt yếu của Quảng Trị. Về phía PBHD chủ yếu và giới hạn ở phạm vi tương trợ nội bộ, còn hầu hết là do các đơn vị tuỳ điều kiện hoàn cảnh tại địa phương đã thực hiện được một số việc như sửa sang đường sá, trồng cây, làm thuỷ lợi, kết hợp với các đạo tràng, Niệm Phật đường phát quà tình thương trong các dịp lễ Phật đản, Vu Lan, Chu niên, tham gia cứu trợ tai nạn, bảo lụt, giúp đỡ một phần các đồng bào hoạn nạn ốm đau, đặc biệt có đơn vị tổ chức quỹ khuyến học như Linh Chiểu, Lập Thạch. Tuy nhiên những hoạt động này còn rất hạn chế.

7. Hoạt Động Cúng Dường, Phục Vụ Phật Sự Giáo Hội:

Cúng dường Tam Bảo và phục vụ Phật sự Giáo hội là một trong những mặt mạnh của GĐPT Quảng Trị. Hầu như tất cả các Phật sự lễ lược của Giáo hội, từ Tỉnh hội xuống đến cơ sở đều có sự đóng góp tích cực và hiệu quả của GĐPT.

• Di chuyển cơ sở ở Trung tâm Duy Phùng về Tổ Đình Tịnh Quang.
• Tái thiết Tổ đình Tịnh Quang ít là 3 lần (dựng cơ sở tạm sau ngày 30/4/1975, khi Tổ đình đang ở trong tình trạng hoang tàn đổ nát). Lần 2 xây dựng lại bằng gạch năm 1978. Đại trùng tu năm 1997 với hàng ngàn công thợ và lao động).
• Trùng tu tái thiết chùa Tỉnh hội với hơn ngàn công .
• Lễ cúng dường chư Tăng tự tứ vào mỗi mùa Vu Lan
• Thỉnh an chúc thọ chư tôn đức giáo phẩm vào ngày truyền thống 27/12 hàng năm.
• Đảnh lễ thọ tang cố Đại lão Hoà thượng Thích Đôn Hậu (1992)
• Đảnh lễ thọ tang cố Thượng tọa Thích Trừng Mẫn, nguyên trú trì Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang.
• Đảnh lễ thọ tang cố Hoà Thượng Thích Chánh Trực nguyên Trưởng ban trị sự 5/4/1995.
• Đảnh lễ thọ tang cố Hoà Thượng Thích Hưng Dụng (Thích Lương Bật) nguyên trú trì chùa THPH, nguyên trú trì Tổ đình Kim Tiên, nguyên cố vấn giáo hạnh GĐPT Quảng Trị.
• Đảnh lễ thọ tang cố Đại lão Hoà thượng Thích Mật Hiển
• Đảnh lễ thọ tang cố Hoà Thượng Thích Thiện Siêu (2001) nguyên Phó chủ tịch thường trực – Trưởng Ban giáo dục Tăng Ni TW/GHPGVN – Viện Trưởng Học viện PGVN tại Từ Đàm. Huế (2001).
• Đảnh lễ thọ tang Cố Ni Trưởng Thích Nữ Diệu Không.
• Đảnh lễ thọ tang cố Hoà Thượng Thích Phước Châu, nguyên Phó Trưởng ban Trị sự TBHDPT THPG Quảng Trị (2006).
• Điếu viếng tiễn đưa chị Hoàng Thị Kim Cúc, nguyên PTB/TW/GĐPT (1989).
• Phụng viếng tiễn đưa anh Tăng Thế Đinh, nguyên ĐD/BHD tại Triệu Phong. Tổ chức lễ tang anh Nguyễn Lam nguyên Trưởng BHD (1999)
• Phúng viếng, thọ tang, tiễn đưa anh Võ Đình Cường, nguyên TBHDTW-Cố vấn PBHD/GĐPT TW (2008)
• Điếu viếng tiễn đưa chị Nguyễn Thị Đoàn, nguyên Phó trưởng PBHD/GĐPT TW (2004).
• Phúng điếu lễ tang anh Nguyễn Khắc Uỷ, nguyên TBHD GĐPT Quảng Trị (2006).
• Tham dự phục vụ lễ giỗ Tổ khai sơn Tổ đình Sắc Tứ Tịnh Quang hàng năm, lễ kỵ truyền thống chư tôn đức giáo phẩm các tổ đình, chùa Tỉnh hội, các tổ đình có liên quan trong và ngoài tỉnh.
• Tham dự nhiều lễ kỳ nguyện đặt đá, khởi công tăng tu, an vị khánh thành các chùa, tự viện, tịnh xá, tịnh thất. Phục vụ tất cả các lễ hội, Đại hội, lễ kỷ niệm 25 năm thành lập GHPGVN (2006).
• Tham dự đón tiếp, nghe pháp Đoàn Giảng sư Trung ương thăm và thuyết giảng tại Quảng Trị (2007).
• Tháng 1 năm 1996 đệ trình thỉnh nguyện thư lên HĐTS xin Giáo hội quan tâm tạo điều kiện cho GĐPT sinh hoạt ổn định.

8. Xây Dựng Cơ Sở Vật Chất (Đoàn quán) :

Một thành tựu to lớn và đầy phấn khởi xem như là một ước mơ của GĐPT Quảng Trị mà 50 năm mới thành hiện thực, đó là công trình xây dụng Hội trường Đoàn Quán GĐPT Tỉnh, văn phòng PBHD được khởi công ngày 6/5/2007 (20/4/Đinh Hợi). Sau 8 tháng thi công đã hoàn thành và đã khánh thành đưa vào sử dụng ngày 24/2/2008 (18/1/ Mậu Tý) (kinh phí 300.000.000đ).

Được thành tựu này là nhờ sự quan tâm giúp đỡ của chư tôn đức giáo phẩm Tỉnh hội, sự thông cảm tạo điều kiện thuận lợi của lãnh đạo chính quyền các  ban ngành hữu quan và sự gia tâm hộ trì của chư tôn Hoà thượng, Thượng toạ, đại đức Tăng Ni, sự giúp đỡ của quý vị hảo tâm, ân nhân cùng sự đóng góp tích cực của tất cả các đơn vị và anh chị em Huynh trưởng đoàn sinh gần xa.

Ngoài ra cũng ghi thận thêm một số đơn vị GĐPT đã xây dựng được Đoàn quán khang trang hoặc tiếp thận cơ sở của Niệm Phật đường và thiết trí Đoàn quán để có nơi hội họp, đặt văn phòng và quản thủ khí mãnh, trung bày sức sống cho sinh hoạt được thuận lợi và thêm sinh khí, như các đơn vị: Mỹ Chánh, Lương Điền, Diên An, Diên Bình, Thi ông, Kiên Long, Trà Trì (Hải Lăng), Thạch Hãn, Long Hưng, Quy Thiện, Nhan Biều (thị xã Quảng Trị), Lưỡng Kim, Lệ Xuyên, Dương Lệ Văn (Triệu Phong) Lập Thạch, Ngọc Hà (Đông Hà), Mai Hà (Gio Linh), Phước Bảo, Tân Liên, Khe Sanh (Hướng Hoá).

9. Khen Thưởng Kỷ Luật:

Do những đóng góp tích cực và to lớn vào sự nghiệp hoằng dương chánh pháp hữu ích xã hội, lợi lạc quần sanh cho Phật giáo tỉnh nhà, tập thể PBHD đại diện cho 169 đơn vị và một số cá nhân HTr các cấp đã được Ban Trị sự THPG tặng bằng khen tuyên dương công đức vào những dịp lễ lớn, lễ hội của Giáo hội.

          Về nội bộ thì căn cứ vào kết quả cuộc tổng kiểm tra hay sự bình chọn đề nghị của các Ban Đại diện và các đơn vị vào mỗi Hội nghị đầu nhiệm kỳ, PBHD thường long trọng tuyên dương trao cờ danh dự cho các đơn vi xuất sắc, hoặc thưởng bằng khen đối với các đơn vị  mạnh về tất cả các mặt tổ chức điều hành tu học sinh hoạt, tinh thần kỷ luật, đạo đức, công sức cống hiến phục vụ giáo hội và công tác chung trong thời gian nhất định.

Trong lễ kỷ niệm lịch sử hôm nay PBHD đã đệ trình BHDPT Tỉnh hội khen thưởng các đơn vị sau đây:

Tặng thưởng bằng khen và cờ danh dự đối với các đơn vị đạt danh hiệu đơn vị xuất sắc cấp tỉnh:

          + Đơn vị xuất sắc thứ nhất:

     Thưởng cờ danh dự màu vàng: GĐPT Thạch Hãn

          + Đơn vị xuất sắc thứ hai:

Thưởng cờ danh dự màu trắng: GĐPT Diên An

 + Đơn vị xuất sắc thứ ba:

Thưởng cờ danh dự màu hồng: GĐPT Quảng Hà, GĐPT Dương Lệ Văn.

Đồng thời tặng thưởng bằng khen cờ danh dự màu xanh lục đối với các đơn vị đạt danh hiệu vững mạnh cấp huyện thị xã:

+ Huyện Hải Lăng :                  GĐPT Phương Lang

+ Khu vực TX Quảng Trị :       GĐPT Quy Thiện

+ Thị xã Đông Hà :                   GĐPT Phước Huệ

+ Huyện Gio Linh :                  GĐPT Mai Hà

+ Huyện Triệu Phong :             GĐPT Dương Lệ Đông

+ Huyện Hướng Hoá :              GĐPT Phước Bảo

+ Huyện Cam Lộ                       GĐPT Cam Lộ (khuyến khích)

Đối với cá nhân các BHT và PBHD hết sức chú trọng và quan tâm sự tu học, rèn luyện bản thân trao dồi đạo đức phẩm hạnh của người HTr và đoàn sinh trong sinh hoạt đoàn thể cũng như đời sống ở gia đình xã hội, nên hầu hết các HTr đoàn sinh đều có cuộc sống tinh thần cũng như vật chất tốt đẹp có nhân cách đạo hạnh theo phương châm “tốt đời đẹp đạo”. Tuy vậy cá biệt vẫn không tránh khỏi một vài trường hợp có dấu hiệu sai phạm giới luật, kỷ luật, điều luật và phẩm chất của người Phật tử. . .

Tuy nhiên chưa có trường hợp nào nghiêm trọng đến mức phải xử lý nghiêm khắc cứng rắn mà chỉ áp dụng tinh thần phê bình kiểm thảo và kỷ luật tự giác của GĐPT. Một vài trường hợp ở đơn vị cơ sở kể cả ở PBHD các Huynh trưởng có sai phạm đã tự giác thôi giữ chức vụ để sám hối và sửa chữa bản thân, bảo vệ uy tín của đạo pháp và GĐPT. Từ GĐPT Quảng Trị, hàng trăm HTr đoàn sinh đã xuất gia học đạo, nhiều vị đã trở thành giáo phẩm, tăng tài đang hành đạo khắp nơi trong nước.