Chương II: Gia đình Phật tử – Ban Hướng dẫn GĐPT Quảng Trị 1953 – 1956.

Như đã nói trên nhờ cuộc họp bạn năm 1953 tại Quảng Trị mà 2 Gia Đình Phật Tử Quảng Thiện và Phước Huệ đã liên kết hoạt động, do đó một Ban hướng dẫn chung cho toàn Tỉnh được thành lập vào năm 1953, trong năm này Đại Hội Huynh trưởng toàn Tỉnh có các GĐ: Quảng Thiện, Phước Huệ, Hải Thiện, Minh Châu (Cam Lộ) và các GĐ mới thành lập thêm tại thị xã: Chơn Lạc (Đệ Nhị), Minh Đạo (Đệ Nhất sau này), Minh Thiện (đệ Tam), Tịnh Giác (đệ Tứ), Phước Thiện (đệ Ngũ).

Ban Hướng Dẫn đầu tiên gồm có anh Nguyễn Duy Phùng (Trưởng ban) Trần Quang Toản, Tư Đồ Minh, Nguyễn Văn Châu….Hoạt động của ban hướng dẫn này cũng đang còn yếu ớt:

• Năm 1953 Ban hướng dẫn tổ chức một trại huấn luyện Huynh trưởng lấy tên là Lục Hoà do Ban hướng dẫn tổng hội phụ trách giảng huấn (anh Cao Chánh Hựu, Phan Cảnh Tuân, Võ Đình Cường .vv,..).
• Vào khoảng năm 1955 lại mở trại huấn luyện Huynh trưởng cấp I mang tên là “Thiện Thệ” (xem như trại A Dục 1) tại Diên Sanh huấn luyện cho 60 Huynh trưởng. Ngoài ra Ban hướng dẫn đã cử ra 10 anh chị Huynh trưởng trong các GĐPT đi dự khoá huấn luyện Kiều Trần Như tại Huế.
• Số Huynh trưởng huấn luyện này chính là số Huynh trưởng tiên phong đóng góp cho công cuộc phát triển phong trào chung rất nhiều công đức.
• Tháng 8 năm 1955 Đại Hội Huynh trưởng toàn quốc tại Đà Lạt khai mở. Phái đoàn hướng dẫn Quảng Trị được gởi đi tham dự gồm có các anh Nguyễn Duy Phùng, Trần Quang Toản, Tư Đồ Minh, Nguyễn Văn Châu. Đại Hội này đã vạch định chương trình tu học và hình thức sinh hoạt của GĐPT.

NĂM 1956:

Sau khi đi đại Hội về, Ban hướng dẫn triệu tập ngay Đại Hội GĐPT toàn Tỉnh vào tháng 2/1956 tại chùa Tỉnh Hội Phật Giáo Quảng Trị. Trước nhu cầu đòi hỏi một cơ quan chỉ đạo mạnh mẽ để có thể trung gian hướng dẫn cho sự thành lập và phát triển.

Đại Hội gồm 60 đại biểu 12 GĐPT và 1.500 đoàn sinh.

Thành phần của Đại Hội này gồm có các anh chị Huynh trưởng sau đây:

Quảng Thiện:  Đoàn Văn Dân, bà Tôn Thất Dương Thanh (Gia trưởng) và các anh chị: Nguyễn Thế Lữ, Bùi Thục Nghinh, Nguyễn Văn Châu, Tôn Nữ Thị Xa.

Tịnh Giác:  Bác Nguyễn Đình Hội, anh Nguyễn Hiềm, Lê Văn Tịnh.

Chơn Lạc: Bác Đỗ Ngưu, anh Lê Quang Tào, Nguyễn Đại Hoàng, chị Tôn Nữ Thị Phổ, Phan Thị Bích Nhuận, Lữ Thị Lân, Ngô Thi Phượng, Lữ Thương Công, Nguyễn Văn Hổ, Trần Sĩ Quỳ, Cao Hửu Sáo.

Minh Đạo: bác Lê Vũ, anh Bửu Khôi, Cao Đăng Đệ, Phan Thị Thuý Liểu, Đoàn Thị Hạnh.

Phước Thiện: bác Nguyễn Lữu, anh Phan Sửu, Lê Thị Cấp, Phan Thị Ngọc Liên, Ngô Thi Kim Phổ.

Minh Thiện: Anh Phan Văn Minh, Lê Minh, Lê Quang Trung, Nguyễn Lan, Trần Hạnh Đinh, Công Tằng Tôn Nữ Như Nghĩa, Lương Thị Kim Hai, Lê Thị Nhận, Nguyễn Thị Giáng Tuyết.

Hải Thiện: Anh Tư Đồ Minh, Ngô Đoan, Phan Bính, Trần Thị Đoá.

An Thiện: Bác Bùi Khắc Xuân, anh Phan Khắc Hoàng, Nguyễn Văn Sinh, Ngô Văn Chương, Phan Khắc Bính, Nguyễn Văn Xuân, Phan Thị Tý, Phan Thị Quế.

Chánh Thiện: Chị Phan Thị Bùi, Phan Thanh Sành, Phan Văn Long, Trần Văn Lam, Phan Quý Cung, Trần Thanh Thi, Hồ Thị Diệp, Trần Thị Kim Loa, Trần Thị Kim Hoàng.

Phước Mỹ: Anh Trần Văn Chất, Nguyễn Vinh, Trần Thị Chiêu, Nguyễn Thị Thi.

Phước Huệ: Anh Trần Quang Toản, Trần Đình Hội, Lê Hửu Nhân, Đỗ Thị Mùi, Lê Thị Mỹ Thiện, Trần Thị Kim Trâm.

Hương Thành: Anh Nguyễn Quán, Tăng Thế Đinh, Lê Văn Sưu, Trần Tiến Dung, Trần Thị An.

BAN HƯỚNG DẪN TRONG NIÊN KHOÁ ĐƯỢC BẦU CỬ

Đại Hội này cũng trù định một chương trình phát triển cơ sở.

Miền Nam: Hải Lăng 9 gia đình.

Miền Bắc: 4 gia đình.

Miền Đông: 6 gia đình

Và dự trù mở:

• 3 trại huấn luyện Đội Chúng trưởng.
• 3 trại Huynh trưởng “Thiện Thệ”.(I)
• 1 trại Huynh trưởng “Tứ Ân” (đợt I).
• 1 trại Đoàn trưởng “Tứ Ân” (đợt II).

 Một lớp thực hành chuyên môn và cứu thương.

 Nhờ thực hiện đầy đủ chương trình trên mà phong trào càng ngày càng lan rộng, các khuôn hội hình thành GĐPT mới mẽ, nội dung sinh hoạt hào hứng hấp dẫn nên đã thi nhau gọi Huynh trưởng về huấn luyện để thành lập GĐPT của khuôn hội mình.

Các trại họp bạn các cuộc du ngoạn, các buổi trình diển văn nghệ của các GĐPT trên càng kích thích sự trổi dậy của phong trào GĐPT kèm theo đó những tổ chức cứu tế, giúp đỡ hoả hoạn cho Mỹ Chánh, giúp nạn nhân chiến tranh, chiếm được nhiều cảm tình của quần chúng nên được nâng đỡ mãi mãi.

Phong trào tuần tự lan ra miền quê. Cuối năm 1956: Số GĐPT được thành lập thêm rất nhiều.

Tất cả có 40 gia đình kể cả Gia Đình Phật Tử đã được thừa nhận chính thức: Quảng Thiện, Hải Thiện, Phước Huệ, Minh Đạo, Chơn Lạc, Tịnh Giác, Phước Thiện, Hương Thành (Cổ Thành) đã được thừa nhận chính thức, và 32 gia đình tạm thành lập: Thuận Dung (Đại Hào), Bản Thiện (Bồ Bản), Quảng Tuệ (Quảng Điền), Mỹ Lộc, Phú Lộc, Dương Quang (Dương Lệ Đông), Chính Thiện (Diên Chính), Phước Mỹ (Diên Phước), An Thiện (Diên Sanh), Phú Thiện (Phú Quý), Cù Hoan, Mỹ Thiện (Mỹ Chánh), Trường Thiện (Trường Sanh), Vĩnh Thiện (Vĩnh Trường), Văn Thiện (Văn Quỹ), Lương Thiện (Lương Điền) Hưng Thiện (Hưng Nhơn), Long Thiện (Long Hưng), Minh Châu (Cam Lộ), Phương Thiện (Phương Lang), Trúc Lâm, Cao Hy, Bích Thiện, An Tiêm, An Lợi, Gia Độ, Hà Mi (Hà Quang), Vĩnh Lại, Lệ Xuyên, An Cư, Đạo Đầu, Văn Trị, Trung Đơn, Phước Điền, Đông Dương, Trà Lộc, Lam Thuỷ, Lâm Xuân, Gia Môn, Kim Đâu, Tân Thành.

Số lượng đoàn sinh năm nay đã lên tới 4.000 người. Vì sự phát triển quá sức như vậy đòi hỏi vấn đề đào tạo Huynh trưởng, cho nên trong năm có 2 trại Huynh trưởng được tổ chức: Một trại Hà Mi và một trại Đông Hà.

Trại Hà Mi mở vào tháng 3/1956 và trại Đông Hà mở vào tháng 6/1956 trong đó:

Trại trưởng : Anh Tư Đồ Minh

Trại phó      : Anh Nguyễn Văn Châu

Và các giảng viên đều là ban viên Ban hướng dẫn đương thời.

Trại đã huấn luyện được 156 Huynh trưởng hoạt động tại các gia đình miền quê.

Cuối năm 1956 một vài sự thay đổi trong Ban hướng dẫn: Anh Nguyễn Thế Lữ, anh Bùi Thúc Nghinh, anh Nguyễn Quán nghỉ việc, phải cử các anh Nguyễn Cửu Trị thế chân Thư ký, anh Hoàng Thế Lợi Đặc uỷ quận Đông, chị Phan Thị Na uỷ viên phụ trách Thiếu Nữ, chị Bích Quyên phụ trách Oanh Vũ Nữ, anh Lê Quang Tào phụ trách Oanh Vũ Nam, anh Nguyễn Văn Châu phụ trách Thiếu niên và anh Phan Văn Ninh phụ trách Văn nghệ.

Gia đình Phật Tử theo đà tiến lan ra tới một tốc độ thần kỳ. Cũng vì hình thức mới lạ, cũng vì sự chèn ép đối với một nền tôn giáo mà tinh thần tự do tín ngưỡng (theo văn bản tự do của hiến pháp) kích thích sự đoàn kết của dân chúng lấy tổ chức Phật Giáo để bảo vệ nếp sống tín ngưỡng cổ truyền của dân tộc và đồng thời lấy hình thức Gia Đình Phật Tử, một tổ chức mới mẽ có một nội dung sinh hoạt phong phú, biểu dương uy thế tôn giáo của mình.

Chính do động cơ tâm lý trên, mà mục đích thành lập GĐPT theo tôn chỉ ít được chú trọng và đã gây nên một tình trạng sinh hoạt hỗn tạp mà chúng ta sẽ đề cập đến sau đây:

Tuy gặp phải khó khăn  nhiều huynh trưởng phải vào tù ra khám, phải đi chỉnh huấn học tập, mà nhuệ khí dũng cảm, tinh thần của GĐPT không giảm sút. Một động lực thiêng liêng đã giúp cho họ kiên trì vượt qua trở ngại, và một nếp sống hoà ái  khiến họ lưu luyến mà kết chặt vào tổ chức GĐPT có lẽ những trở ngại đã giúp cho họ có những kinh nghiệm, những thử thách, những khôn ngoan và làm cứng cáp thêm đạo niệm phục vụ chánh pháp của họ.

Gia đình càng phát triển nhiều, các danh từ dùng riêng cho các gia đình trở ngại cho sự điều hành Phật sự giữa Tỉnh Hội và các khuôn lấy theo địa danh hành chánh, nên các tên riêng được điều chỉnh lấy theo tên của khuôn hội mình. Sự điều hành này bắt đầu từ năm1956. Cũng trong năm 1956 gia đình Quảng Thiện bắt đầu tan rã, vì số đoàn sinh bị phân tán vào các GĐPT đệ I, đệ II, đệ III, đệ IV, đệ V và Thạch Hãn, số còn lại thiếu sự nâng đỡ, hơn nữa không có một cơ quan bảo trợ nên không hoạt động nổi.

Năm 1955 này ghi lại một sự kiện đặc biệt: Quy chế cấp bậc được Tổng hội ban hành lần đầu tiên vào dịp Thành Đạo. Một số Huynh trưởng lãnh đạo được xếp cấp:

Cấp Tín: – Anh Tư Đồ Minh.

               – Anh Trần Quang Toản.

Dự Tập:  – Chị Trần Thị Kim Trâm.

               – Anh Hoàng Thế Lợi.

Quyết định xếp cấp Huynh trưởng được ban hành kèm theo một chỉ thị về việc trao cấp hiệu và một bức thư của thượng toạ Thích Trí Quang phó Hội trưởng Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam tại Trung Phần.

Bức thư nêu rõ tinh thần cấp bậc đối với Huynh trưởng: “Hôm nay ngày kỷ niệm sự giác ngộ của đức Bổn Sư, ngày Tổng Trị Sự gói gắm biết bao nhiêu cầu nguyện.

Hội Phật Học chúng ta vốn có thầy có trò, có chú, có bác, có anh, có em, một tổ chức có tính cách đại gia đình được điều khiển bởi chính Đức Phật và những lời giáo huấn thanh tịnh của Ngài.

Sống trong tổ chức đó, các em có một sứ mạng rõ rệt, một sứ mạng ý nghĩa cho đến nổi thật đang gọi là sứ mạng, ấy là sự thay đổi dìu dắt đàn em của mình, bước từng bước vững vàng theo dấu chân của Đức Từ Bi. Tôi đã từng nói: Hội Phật Học có 2 tầng lớp: Là hội viên và con em hội viên. Lo cho hội viên là sứ mạng của các bác, còn các em có cái sứ mạng lo cho tầng lớp thứ hai, tầng lớp con em của hội viên.

Sứ mạng chính yếu của các em đã được đề ra đòi hỏi các em một tinh thần phục vụ, với tất cả ý nghĩ chứa trong từ ngữ đó.

Những tồn tại biết rằng, có một số các em nông nổi, dũng cảm tự phục vụ để làm việc với tác phong “muốn” làm là làm, tự ý, không chịu sự phân công đúng lúc và đúng chổ, rồi tự ái khiến cho các em vui thì làm, giận thì bỏ.

Tác phong này không còn là sự phục vụ ở đâu thị chính tinh thần kỷ luật kèm theo đó một tinh thần đòi hỏi, rất nhiều ở các em, và dĩ nhiên muốn giữ tinh thần phục vụ trong kỷ luật, người Huynh trưởng của con em hội viên Hội Phật Học phải biết tưởng niệm đến đức tính “Tinh Tiến và Hoan Hỹ”.

Kế tiếp sự “phục vụ trong kỷ luật” và tâm lý không cầu an, phải ý thức việc hội, trong đó có việc tự đã có cái định nghĩa hy sinh. Các em hãy can đảm tiếp nhận mọi sự khó khăn, hãy bỏ tâm lý thích dễ dãi, thích nâng đỡ. Nên điêu luyện đức tính kiên nhẫn và chịu đựng.

Đó là những căn bản của Tổng Trị Sự gởi đến các em.

Cấp hiệu mà các em nhận sẽ luôn luôn nhắc nhở các em những căn bản đó. Nó sẽ nâng đỡ các em không chán nản.

Nó sẽ chỉnh các em lúc các em lầm lạc. Nó là sứ mạng của hội và hơn nữa của Đức Phật trao cho các em.

Có lẽ sứ mạng quá cao cả và nặng nề mà một số các anh chị Huynh trưởng e ngại và dè dặt, chưa dám nhận cấp hiệu. Phải để cho thời gian thử thách và tôi luyện vì thế mà lễ trao cấp hiệu được tổ chức vào 3 năm sau.”

Hoạt động trong năm 1956 năm nay, đặc biệt tổ chức được 2 trại huấn luyện: Một trại huấn luyện Huynh trưởng tại Kim Thạch và một trại huấn luyện Đội Chúng Trưởng tại Diên Thọ.

Trại Kim Thạch có 144 Huynh trưởng thụ huấn, và trại Đội  Chúng Trưởng tại  Diên Thọ có 300 em về huấn luyện.

Nhờ trại huấn luyện Đội Chúng Trưởng này mà GĐPT Quận Nam đã chuyển hướng hoạt động mạnh mẽ và hoạt động thanh niên, nêu rõ đặc tính của một tổ chức giáo dục Thanh Thiếu Nhi.

Về tình hình trong năm, chúng ta ghi nhận các đặc điểm:

– Sự lớn mạnh quá rộng rãi của phong trào, trong lúc Huynh trưởng chưa được huấn luyện kỹ càng thấu đáo về ý thức giáo dục, nghệ thuật điều khiển, cho nên tổ chức GĐPT mất hẵn đặc tính của một tổ chức giáo dục Thanh Thiếu Nhi, hướng hoạt động thiên trọng về văn nghệ xã hội, như các tổ chức thanh thiếu niên ở ngoài, không hơn không kém, duy có khác tinh thần sinh hoạt phong phú và linh động hơn mà thôi.

– Sự phát triển càng rộng lớn bao nhiêu càng gặp phải những vấn đề phức tạp bấy nhiêu, Huynh trưởng bị mua chuộc, một số không bị sa ngã cũng lung lạc, tại liệu học tập thiếu thốn, nghệ thuật không được trau dồi, đoàn viên sinh hoạt hời hợt, chương trình không có khiến cho phong trào bị ngừng trệ ở phần nội dung, mặc dầu số lượng càng ngày càng gia tăng vùn vụt.